Aanpak Energiearmoede

July 2025

Samenvatting

Het Haags Klimaatberaad heeft een ongevraagd advies opgesteld over de aanpak van energiearmoede. In de stad kampen circa 17.500 huishoudens met moeite om hun energierekening te betalen, vaak door een combinatie van lage inkomens, slechte woningisolatie en beperkte toegang tot subsidies of verduurzaming. Energiearmoede heeft grote gevolgen: gezondheidsproblemen, financiële stress en maatschappelijke ongelijkheid.

De gemeente Den Haag onderneemt al actie via renovaties, energiebesparingsadvies en inzet van energiecoaches, maar het Klimaatberaad concludeert dat deze inspanningen (nog) onvoldoende impact maken. Met gemiddeld 100 coachingsgesprekken per maand wordt de van huishoudens met energiearmoede nog onvoldoende bereikt.

Het advies van het Klimaatberaad baseert zich op het model van de klantreis. Hierbij staat het perspectief van de klant, in dit geval het huishouden met energiearmoede, centraal. Onderstaand model geeft de stappen weer die een huishouden moet zetten in het proces van energiebesparing.

Het Klimaatberaad geeft de gemeente Den Haag 5 adviezen

Maak een massamediaal communicatieplan (inzet van verschillende middelen) om de bewustwording bij huishoudens met energiearmoede ten aanzien van de hoogte van hun energiekosten te vergroten.
Vergroot de vindbaarheid van de gemeente voor huishoudens met energiearmoede door de vindbaarheid van de middelen die de gemeente beschikbaar stelt te vergroten, bestaande netwerken te versterken en verhalen van medebewoners te delen.
Beperk afhaakmomenten van huishoudens met energiearmoede door energiecoaches meer (400 per maand) en meerdere gesprekken per huishouden te laten voeren en geld en capaciteit vrij te maken voor de praktische uitvoering van energiebesparende maatregelen.
Maak slimme energie displays onderdeel van het advies dat energiecoaches geven. Hiermee kunnen huishoudens blijvend hun energieverbruik monitoren, hun aangepaste gedrag volhouden en waar nodig ingrijpen.
Monitor jaarlijks vanuit de gemeente actief de voortgang op de realisatie van de duurzaamheidsopgave. Hierbij is het van belang dat er niet alleen wordt gekeken naar de inzet van de middelen, maar ook naar het effect van deze middelen.

De aanpak van energiearmoede resulteert in een gemiddelde daling van het maandelijkse elektriciteitsverbruik per huishouden van 62 kWh (33%), het gasverbruik met 41 m3 (42%) en de energierekening met € 104,- (53%). Het percentage van het inkomen dat aan energie wordt besteed, zal dalen van 10,1% naar 5,3%. Daarnaast draagt dit advies bij aan een rechtvaardiger, gezonder en socialer Den Haag.

“Ik had ’s avonds een afspraak bij een mevrouw thuis. Het was winter en ijskoud in de woning. Toen ik haar vroeg waarom de verwarming uit stond, zei ze dat ze verrast was door de hoge energiekosten en dat ze daarom haar verwarming helemaal niet meer aan deed.”
– Energiecoach Duurzaam Den Haag

Inleiding

De gemeente Den Haag wil met het Haags Klimaatakkoord bereiken dat er middels concrete afspraken toegewerkt wordt naar een klimaatneutraal Den Haag in 2030. In de commissiebrief “EFG aanpak”^[1] spreekt de gemeente de ambitie uit om jaarlijks 10.000 woningen op te knappen en te isoleren, met voorrang voor woningen met een label E, F of G. Dit is onderverdeeld in 3.000 woningen van woningcorporaties en 7.000 woningen van particuliere verhuurders en eigenaar bewoners.

Ongeveer 17.500 huishoudens^[2] in Den Haag kampen met energiearmoede. Deze huishoudens hebben moeite om hun energierekening te betalen of hun huis voldoende warm te houden. Deze huishoudens wonen vaak in slecht geïsoleerde huizen en gebruiken daardoor meer energie dan nodig is. Dit kost veel geld en resulteert daarnaast in onnodige extra CO₂-uitstoot.

Dat energiearmoede nog steeds een actueel onderwerp is, blijkt ook uit het landelijke Tijdelijk Noodfonds Energie dat mensen helpt om energieschulden te voorkomen. Er was dit jaar 56,3 miljoen euro beschikbaar, het budget was binnen een paar dagen op.

Als Haags Klimaatberaad zien we dat er vanuit Gemeente Den Haag en aanverwante organisaties zoals HEBA en Duurzaam Den Haag heel veel initiatieven zijn rondom verduurzaming van woningen. Echter zien we ook dat niet alle acties (nog) de beoogde impact maken. Zeker waar het energiearmoede betreft, zien wij gezien de klimaatdoelstelling van de Gemeente Den Haag én huidige geopolitieke ontwikkelingen, urgentie om hierop specifieke aanvullende acties te ondernemen.

In dit advies nemen we u (voor de volledigheid) allereerst mee in de oorzaken en gevolgen van energiearmoede. Vervolgens hebben we de verschillende acties van de gemeente Den Haag geanalyseerd en leggen we deze naast wetenschappelijke adviezen en impact van de maatregelen. We sluiten af met concrete adviezen, die zich op verschillende fasen van verduurzaming van huishoudens met energiearmoede richten.

Oorzaken energiearmoede

De belangrijkste oorzaken van energiearmoede zijn^[3]:

Gestegen energieprijzen: sterk gestegen gas- en elektriciteitsprijzen maken het voor veel huishoudens moeilijk om hun rekeningen te betalen. Als lonen en uitkeringen minder meestijgen is er onvoldoende financiële ruimte om de stijging op te vangen. Door de huidige onrustige geopolitieke ontwikkelingen is het onzeker hoe de energieprijzen zich de komende periode zullen ontwikkelen.
Lage inkomens: mensen met een laag inkomen zijn kwetsbaarder voor energiearmoede, omdat zij een relatief groot deel van hun budget aan energiekosten besteden.
Slecht geïsoleerde woningen: oudere of slecht geïsoleerde woningen verbruiken veel energie voor verwarming (en hebben daarmee een hogere CO₂-uitstoot). Een woning met energielabel G verbruikt gemiddeld 50% meer gas en 15-25% meer stroom dan een woning met label A.
Beperkte toegang tot subsidies en verduurzaming: mensen met een laag inkomen hebben vaak minder financiële middelen om te investeren in energiebesparende maatregelen, zoals isolatie, zonnepanelen of vervanging van een onzuinige koelkast, ondanks bestaande subsidies. Deze doelgroep is moeilijk te bereiken en heeft moeite om de weg naar deze subsidies te vinden.

Gevolgen energiearmoede

De gevolgen van energiearmoede zijn op te delen in negatieve gevolgen voor individuele burgers en huishoudens en negatieve gevolgen voor de stad.

Voor individuele burgers en huishoudens zijn de volgende gevolgen uit meerdere onderzoeken gebleken^[4]:

Gezondheidsproblemen: slecht geïsoleerde/ verwarmde woningen verhogen het risico op gezondheidsproblemen zoals luchtweginfecties^[5], hart- en vaatziekten en mentale stress^[6].
Sociaal isolement: mensen besparen op energiekosten door minder verlichting te gebruiken of verwarming uit te zetten, wat leidt tot een onaangename leefomgeving en minder sociale contacten.
Financiële stress en schulden: hoge energierekeningen kunnen ervoor zorgen dat mensen moeilijk rondkomen, schulden opbouwen of andere essentiële uitgaven (zoals voeding of zorg) moeten schrappen.
Onderwijs en werk: studenten en thuiswerkers kunnen moeilijk studeren of werken in koude, slecht verlichte huizen, wat hun prestaties en kansen beïnvloedt.

Als Haags Klimaatberaad constateren we dat energiearmoede voor individuele burgers en huishoudens verder strekkende en ook meer langdurige gevolgen heeft dan sec een hoge energierekening.

Voor de stad en samenleving zijn de gevolgen uit meerdere onderzoeken gebleken:

Verhoogde zorgkosten^[7]: door gezondheidsproblemen als gevolg van energiearmoede stijgen de kosten voor gezondheidszorg en maatschappelijke ondersteuning.
Maatschappelijke ongelijkheid: energiearmoede vergroot de kloof tussen rijk en arm^[8], omdat welvarende huishoudens kunnen investeren in verduurzaming (zonnepanelen warmtepompen) en lagere kosten hebben, terwijl arme huishoudens achterblijven.
Verhoogde criminaliteit en sociale spanningen: financiële stress en ongelijkheid kan mogelijk leiden tot frustratie, criminaliteit en sociale spanningen binnen een stad.
Druk op gemeentelijke voorzieningen: steden moeten vaker ingrijpen met hulpmaatregelen, subsidies en noodfondsen om inwoners te ondersteunen wanneer de huishoudens in financiële problemen komen door schulden van energierekeningen

Als Haags Klimaatberaad concluderen we dat het aanpakken van energiearmoede een opwaartse spiraal voor de stad creëert, die verder reikt dan enkel klimaatdoelstellingen. Wij zien dat de gemeente als geheel minder financiële kosten heeft en de leefomgeving gezonder en veiliger wordt.

Onderzoek naar energiearmoede

TNO heeft een Europese studie uitgevoerd naar energiearmoede^[9]. Uit dit onderzoek komt naar voren dat er twee typen maatregelen zijn die vaak ingezet worden om energiearmoede tegen te gaan: renovatiemaatregelen om de energie-efficiëntie van een woning te verbeteren (bijv. isolatie) en kleine energiebesparende maatregelen en energiebesparingsadvies.

Andere inzichten uit deze studie, die in het kader van dit advies relevant zijn:

Uit onderzoek naar kenmerken van mensen met energiearmoede blijkt dat zij: een laag inkomen hebben, lager opgeleid zijn, vrouw zijn, een beperking of ziekte hebben en een migratieachtergrond hebben.
Energiearmoede vaak te vinden in slecht geïsoleerde huizen met een lage energiekwaliteit en in sociale huurwoningen.
De effecten van energiebesparingsadvies verbeteren wanneer het advies is aangepast op de specifieke situatie van het huishouden (d.w.z. elk huishouden heeft andere gebruikspatronen) en een energiecoach (d.w.z. de gever van het advies) meerdere malen op bezoek komt.
Voor huishoudens in woningen met een lage energiekwaliteit of huishoudens die erg weinig energie gebruiken, hebben kleine energiebesparende acties waarschijnlijk een minder groot effect en zijn grondige verduurzamingsmaatregelen passender.

In januari 2025 is in opdracht van de gemeente Amsterdam een wetenschappelijk onderzoek^[10] uitgevoerd naar de effecten van energiecoaching en slimme technologie. De inzet van energie- coaches resulteert in een gemiddelde daling van het maandelijkse elektriciteitsverbruik met 62 kWh (33%), het gasverbruik met 41 m3 (42%) en de energierekening met € 104,- (53%). Het percentage van het inkomen dat aan energie werd besteed, daalde van 10,1% naar 5,3%. Dit onderzoek bewijst de grote impact die energiecoaches en slimme technologie hebben op het energiegebruik van individuele burgers en huishoudens.

Inzet van de gemeente Den Haag

De gemeente Den Haag wil met het Haags Klimaatakkoord bereiken dat er middels concrete afspraken toegewerkt wordt naar een klimaatneutraal Den Haag in 2030 en heeft hierop diverse actielijnen ontwikkeld, zoals renovatiemaatregelen aan de woning, kleine energiebesparende maatregelen en energiebesparingsadvies. Hieronder wordt e.e.a. nader toegelicht.

Renovatiemaatregelen aan de woning voor een beter energielabel

Vanuit het Rijk zijn diverse subsidies gericht op het energiezuiniger maken van woningen. Met behulp van deze subsidies werkt de gemeente Den Haag aan het verduurzamen van woningen, waarbij woningen met een energielabel E, F of G voorrang krijgen. Een tweede ambitie is dat in 2028 alle sociale huurwoningen met een label E, F of G verduurzaamd zijn. Hierover zijn prestatieafspraken gemaakt met de woningcorporaties en deze worden periodiek gemonitord. Voor particuliere verhuur geldt een verplichte verduurzaming naar minimaal label D, in dit geval per 1-1-2029.

Kleine energiebesparende maatregelen en energiebesparingsadvies

De gemeente Den Haag zet zich actief in om de doelgroepen voor energiearmoede te bereiken. Duurzaam Den Haag speelt hierin een belangrijke rol. Zij benaderen huishoudens laagdrempelig vanuit hun netwerk of bijvoorbeeld op de Haagse markt. Ook is er een link met de Helpdesk geldzaken van de gemeente en is er een pilot gestart om mensen in de bijstand actief te benaderen. Ook woningcorporaties en energieleveranciers hebben een plicht om het te melden als zij signalen krijgen die kunnen duiden op energiearmoede. Toch blijkt uit de praktijk dat huishoudens met energiearmoede een moeilijk te bereiken doelgroep is.

Er zijn ongeveer 200 energiecoaches opgeleid om bewoners advies te geven over energiebesparende maatregelen. Daarvan zijn er momenteel tussen de 100 en 150 actief en 50 coaches worden ingezet voor huurders met een laag inkomen. Momenteel worden er per maand 100 (energie) coachingsgesprekken gevoerd^[11]. Daarnaast is het mogelijk voor bewoners om door een externe partij een energiescan uit te laten voeren. Het uitgangspunt van de gemeente is dat iedereen die advies wil krijgen op passende wijze geholpen kan worden.

Extra aandacht voor kwetsbare wijken

In de wijken Laak, Rustenburg-Oostbroek, Transvaal en Schilderswijk en Den Haag Zuidwest is extra geld beschikbaar gesteld vanuit het Rijk. Vanuit dit extra budget worden wijkteams ingericht gericht op energiearmoede, worden bonnen uitgegeven om verduurzamingsmaatregelen door te voeren en worden projecten zoals het project BeHaaglijker Wonen uitgevoerd, waarbij 10.000 huurders zijn geholpen om energie te besparen.

Analyse Haags Klimaatberaad

Eerdergenoemd onderzoek van TNO⁹ wijst uit dat er twee typen maatregelen zijn die ingezet kunnen worden om energiearmoede tegen te gaan: 1) renovatiemaatregelen om de energie-efficiëntie van een woning te verbeteren (bijv. isolatie) en 2) kleine energiebesparende maatregelen en energiebesparingsadvies. De gemeente zet op beide maatregelen in en als Haags Klimaatberaad concluderen we dan ook dat de gemeente Den Haag zeker aandacht heeft voor de verduurzaming van woningen en het stimuleren van energiebesparende maatregelen. Ook Duurzaam Den Haag levert een waardevolle bijdrage door het energiebesparingsadvies dat zij geven, de actieve benadering van bewoners via hun netwerk en het kiezen van de juiste vertaalslag richting de bewoners van Den Haag.

Echter constateren we ook dat er in Den Haag ongeveer 17.500 huishoudens met energiearmoede zijn, terwijl er 100 coachingsgesprekken per maand plaatsvinden. Deze coachingsgesprekken vinden plaats over geheel Den Haag en zal dus slechts voor een deel plaatsvinden met huishoudens met energiearmoede. Dit is onvoldoende om het probleem van energiearmoede op te lossen. De geboden ondersteuning is dus onvoldoende en wordt onvoldoende benut.

Uit gesprekken die we hebben gevoerd komt naar voren dat hier twee uitdagingen aan ten grondslag liggen:

Het is een uitdaging om huishoudens waar sprake is van energiearmoede goed te bereiken.
Op het moment dat een huishouden de wil heeft om met energiebesparende maatregelen aan de slag te gaan, blijkt het een uitdaging om dit door te voeren en vol te houden. Deze “afhaakmomenten” moeten zo veel mogelijk worden voorkomen en de gemeente kan daar een bijdrage aan leveren.

Onderstaande quotes schetsen een beeld vanuit de praktijk op deze twee uitdagingen:

“Tijdens een huisbezoek kwam ik bij een Haagse bewoonster afkomstig uit Somalië. Ze woonde al ruim twintig jaar in Nederland en ontving een bijstandsuitkering. Ze sprak goed Nederlands en wist prima haar weg te vinden in de samenleving. In haar woning trof ik verouderde witgoedapparatuur aan die veel stroom verbruikte. Haar koelkast was bijvoorbeeld al meer dan vijftien jaar oud. Ze wist echter niet dat ze haar oude witgoed met korting kon vervangen met behulp van de Duurzame cadeaukaart van de gemeente.”
– Energiecoach Duurzaam Den Haag
“Ontzorg de bewoners. Laat Duurzaam Den Haag bijvoorbeeld de selectie per wijk van groen/ isolatiematerialen leveranciers in kaart brengen. Zet meer organisaties uit de buurten zoals Stichting Talentontwikkeling in. Zij kunnen de omslag van informatie naar aanpak versnellen. De kracht zit van informeren naar aanpakken te komen. En zet daar de wijkeconomie voor in.”
– Stichting Duurzaam Archipel

Hier is, gezien de ambitieuze Klimaatdoelstelling van de Gemeente alsook de huidige onzekere geopolitieke ontwikkelingen, noodzaak om spoedig aanvullend actie op te ondernemen.

Advies Haags Klimaatberaad

Om de aansluiting tussen de initiatieven van de gemeente en huishoudens met energiearmoede goed in kaart te brengen, hebben wij gebruik gemaakt van het model van de klantreis. Hierbij staat het perspectief van de klant, in dit geval het huishouden met energiearmoede, centraal. Het is een geëigend middel om te identificeren waar eventuele frustraties of onduidelijkheden in het proces voorkomen. Onderstaand model geeft de stappen weer die een huishouden moet zetten in het proces van energiebesparing.

Figuur 1: Klantreis van een huishouden waar sprake is van energiearmoede

Ons advies richt zich op het versterken van de bewustwording, het ondersteunen in de actiegerichtheid van huishoudens met energiearmoede en het volhouden van ingezette acties.

Versterken van bewustwording

Zoals hiervoor beschreven blijkt uit het onderzoek van TNO⁸ dat burgers die energiearmoede ervaren vaak een migratieachtergrond hebben en lager opgeleid zijn. Zij zijn een moeilijk benaderbare groep en de gemeente zet zich actief in om deze doelgroep via bestaande en nieuwe kanalen te bereiken. Dit werkt goed, maar kan worden uitgebreid. Hierbij dient aangemerkt te worden dat deze doelgroep mogelijk niet altijd beseft dat ze überhaupt (positieve) invloed kan uitoefenen op haar eigen energierekening. Het activeren van dit handelingsperspectief is hier dan ook belangrijk en gebeurt nu nog onvoldoende.

Advies 1

Maak een massamediaal communicatieplan (inzet van verschillende middelen) om de bewustwording bij huishoudens met energiearmoede ten aanzien van de hoogte van hun energiekosten te vergroten. Zet in op de volgende zaken:

richt de boodschap op het belang en de urgentie van energiebesparende maatregelen én van hun eigen bijdrage.
zet de communicatiemiddelen op algemene plekken (massamediaal) in waar veel mensen komen en de boodschap zien.
benader huishoudens ook in hun moedertaal, bijvoorbeeld via social media of in folders of op posters.
breid de koppeling met gerelateerde processen binnen de gemeente (en partners) uit te door energiearmoede te koppelen aan maatschappelijk werk, bijstand, helpdesk geldzaken, schuldhulpverlening, zorgteams, wijkteams en projecten waar renovaties worden uitgevoerd.

“Veel mensen in onze stad hebben moeite om hun energierekening te betalen. Ze weten niet altijd waar ze hulp kunnen krijgen. De gemeente moet deze mensen beter helpen. Niet alleen via brieven of websites, maar ook via mensen die zij vertrouwen. Het is belangrijk dat de gemeente in kwetsbare wijken samenwerkt met zelforganisaties van migranten en met sleutelfiguren die mensen persoonlijk kennen. Zij kunnen de boodschap doorgeven in de eigen taal van de mensen. Zo begrijpen zij beter welke hulp er beschikbaar is.”
– Energiecoach Duurzaam Den Haag

Vinden van de juiste ingang

In deze fase is de belangstelling van het huishouden gewekt en zoeken ze naar de juiste ingang. Het doel is dat huishoudens gemotiveerd raken om meer te weten te komen. Het gaat ze namelijk wat opleveren! En dat bevordert de actiegerichtheid in een latere fase.

Hier wordt vanuit de gemeente al veel op ingezet. Maar weten ze elkaar te vinden?

Advies 2

Vergroot de vindbaarheid van de gemeente voor huishoudens met energiearmoede. Zet in op de volgende zaken:

Check of de middelen die de gemeente inzet goed vindbaar zijn, vanuit het perspectief van het huishouden. Neem hierin de volgende vragen mee: Welke wegen bewandelt een huishouden als ze op zoek gaan naar een ingang? Waar komen ze? Bij wie vragen ze dit na?
Maak gebruik van bestaande netwerken en versterk deze; sluit aan bij bestaande initiatieven in de wijken die bewoners vertrouwen, zoals zorgkamers, buurtkamers, of -verenigingen, taallessen, moskeeën en inzet van sleutelfiguren binnen de wijken. Breid succesvolle voorbeelden, zoals het inrichten van een huiskamer op straat ingericht tijdens het Energiefestival Zuid West, uit naar andere wijken.
Deel verhalen van medebewoners waar ze zich in kunnen herkennen, dat bevordert het handelingsperspectief en de motivatie.

Besluit

Hier gaat het huishouden een bewuste keuze maken om energiebesparende maatregelen te treffen. In deze fase is het belangrijk om ze hierin aan te moedigen. De energiecoach speelt hier een belangrijke rol in en kan hier in de gesprekken aandacht aan besteden door de winst die het uiteindelijk oplevert te benadrukken.

Actie

Op dit moment gaat het huishouden over tot daadwerkelijke actie. Belangrijk is hier dat de drempels en afhaakmomenten zo laag mogelijk zijn, zodat niks de actie in de weg kan staan.

De gemeente heeft voldoende stimulerende middelen die deze drempels financieel zo laag mogelijk te maken, maar in de uitvoering is het nog weleens lastig.

Advies 3

Beperk afhaakmomenten van huishoudens met energiearmoede door:

Energiebesparing van bewoners door huishoudens met energiearmoede prioriteit te geven en energiecoaches meerdere bezoeken te laten brengen aan deze huishoudens. Draag er zorg voor dat er voldoende capaciteit is om meerdere gesprekken te kunnen voeren. Geef huishoudens met energiearmoede voorrang als er onvoldoende capaciteit is.

In het verlengde van het eerste advies: vanuit de ambitie te werken om elke maand minstens 400 coachingsgesprekken met huishoudens met energiearmoede te voeren. Hiermee kan in 3,5 jaar tijd ieder huishouden worden bezocht. Investeer in de werving van energiecoaches in wijken waar nog geen energiecoach beschikbaar is. Onderschat daarbij de impact van vertrouwen die wijkgenoten met een vergelijkbare achtergrond, en taal kunnen bieden niet.
Investeer geld en capaciteit in de praktische uitvoering van verduurzamingsmaatregelen. Denk hierbij aan het uitbreiden van bestaande initiatieven zoals het uitgeven van vouchers, de inzet van fixteams/ klusteams uit de wijk en de inzet van vaste aannemers ingehuurd door de gemeente Den Haag. Dit maakt het uitvoeren van verduurzamingsmaatregelen laagdrempeliger en brengt verduurzaming uit een papieren werkelijkheid naar praktische uitvoering met zichtbare resultaten.
Ga met een focusgroep van een aantal huishoudens met energiearmoede na hoe het subsidieproces minder complex gemaakt kan worden.

Volhouden van ingezette acties

Het verlagen van het energieverbruik en daarmee de energierekening vraagt blijvende aandacht van huishoudens. Dit is een continu proces, waarbij het belangrijk is dat bewoners inzicht hebben in hun energieverbruik en op ieder moment kunnen bijsturen. Het onderzoek van TNO adviseert om bij huishoudens, waar sprake is van energiearmoede, een energiecoach in te schakelen die meerdere malen op bezoek komt. Het onderzoek van de gemeente Amsterdam toont aan dat het energieverbruik sterker afneemt als er naast de inzet van een energiecoach ook gebruik wordt gemaakt van een slimme energie display.

Advies 4

Maak slimme energie displays onderdeel van het advies dat energiecoaches geven. Hiermee kunnen huishoudens blijvend hun energieverbruik monitoren, hun aangepaste gedrag volhouden en waar nodig ingrijpen. Daarnaast biedt het Duurzaam Den Haag en de gemeente Den Haag de mogelijkheid om de voortgang op het gebied van energiebesparing te monitoren, de impact en het rendement inzichtelijk te maken en waar nodig bij te sturen. Hierbij is het wel van belang dat de privacy van bewoners wordt gewaarborgd.

Tot slot

Hoewel energiekosten verder gaan dan een energielabel van de woning (apparatuur en gedrag zijn ook belangrijke factoren), is de verduurzaming van woningen met een energielabel E, F of G bijzonder belangrijk in het tegengaan van energiearmoede.

Advies 5

Monitor jaarlijks vanuit de gemeente actief de voortgang op de realisatie van de duurzaamheidsopgave. Draag er zorg voor dat er voldoende budget aanwezig blijft om de verduurzamingsopgave naar minimaal label D te realiseren en maak een plan voor verdere verduurzaming van woningen op de langere termijn. Hierbij is het van belang dat er niet alleen wordt gekeken naar de inzet van de middelen, maar ook naar het effect van deze middelen.

Beoogde opbrengst

Energiebesparing op huishoudniveau via isolatie, coaching en gedragsverandering is een cruciale pijler om de landelijke klimaatdoelstelling van minimaal 55% CO₂-reductie in 2030 ten opzichte van 1990 te realiseren. Gebaseerd op het onderzoek van de gemeente Amsterdam¹⁰ is de verwachte jaarlijkse CO₂-besparing per huishouden ongeveer 900 tot 1.100 kg CO₂. Dit komt bovenop de besparing die reeds ingezet wordt door de verduurzaming van woningen. De populatie van 17.500 huishoudens met energiearmoede in Den Haag heeft hiermee een potentieel aan CO₂ reductie van 17,5 miljoen kg.

Naast CO₂-reductie levert de energiebesparing een daling van de energiekosten op voor huishoudens, uiteenlopend van een paar honderd euro tot meer dan duizend euro per huishouden per jaar. Dit resulteert in een geschatte daling van het percentage van het inkomen dat aan energie wordt uitgegeven van 11% naar 6%. Omdat het huishoudens met een laag inkomen betreft, zal deze besparing naar verwachting aan andere zaken worden uitgegeven. Dit kan de lokale economie ten goede komen.

Tot slot verlaagt het tegengaan van energiearmoede de druk op gemeentelijke voorzieningen als gevolg van energiearmoede, zoals verhoogde zorgkosten, maatschappelijke ongelijkheid, verhoogde criminaliteit en sociale spanningen.

Met dit advies, dat we beoogden zo praktisch en concreet mogelijk in te richten, versnelt de gemeente Den Haag niet alleen haar doelstelling rondom klimaatneutraliteit van woningen en CO₂ uitstoot, maar heeft ze ook een positieve impact op huishoudens met energiearmoede. Dit leidt tot een opwaartse spiraal voor de gehele stad, waarin de gemeente minder financiële kosten heeft en de leefomgeving gezonder en veiliger wordt.

Colofon

We hebben geprobeerd om in dit advies zo goed mogelijk aan te sluiten bij wat er speelt in Den Haag en specifiek bij huishoudens met energiearmoede. We danken onderstaande contactpersonen voor het delen van hun ervaringen en beelden vanuit de wijken van Den Haag:

Marcus Banai – Coördinator energierijk Laak via Duurzaam Den Haag
Joris Wijsmuller – Directeur Duurzaam Den Haag
Wijkvereniging Duurzaam Archipel

^[1] Overige bestuurlijke stukken EFG-aanpak: jaarlijks 10.000 woningen opknappen en isoleren, met voorrang voor EFG-labelwoningen Gemeente Den Haag, 17 maart 2023

[2] Energiearmoede.tno.nl – 2023: 6,3% van de huishoudens in Den Haag

^[3] Energiearmoede in Nederland: de oorzaken, gevolgen en oplossingen | Eneco

^[4] TNO: Energiearmoede en de energietransitie: TNO_2020_energiearmoede.pdf

^[5] RIVM: Vocht in de woning | RIVM

^[6] Radboud UMC: https://www.radboudumc.nl/nieuws/2023/hoe-beinvloedt-stress-de-kans-op-hart-en-vaatziekten?

^[7] TNO: Zorgkosten hoger naarmate de energiekwaliteit van huis slechter is

^[8] Duurzaamheid is voor de rijken. Wie maakt klimaatbeleid rechtvaardig? – De Correspondent

^[9] TNO: Energy Poverty: A Science and Policy State of Play: TNO-2023-P10119.pdf

^[10] AMS Institute – Energy coaching and smart technology halves energy bills for Dutch households

^[11] Duurzaam Den Haag